19 de octubre de 2009

Cousas que pasan

A fuer de sincero, debo de confesar aquí, ahora que tanto se airea el tema pero por claras ideas políticas, que yo soy uno de los muchos españoles nativos de Galicia voluntariamente trasterrados desde la adolescencia, residente habitual en Canarias, de siempre bilingüe, es decir gallego-castellano que al residir fuera de mi tierra nativa sin olvidarla nunca, me ha placido siempre el hablar y escribir tanto en una lengua como la otra, el castellano sencillo del pueblo llano y el gallego coloquial de mis abuelos y de mis padres.Por lo que, en estos relatos de mis vivencias que tantos buenos ratos pasé al escribirlos para que Vdes. mis virtuales lectores con ello se entretengan, intencionadamente volví a mi lengua vernácula.cpf.
COUSAS QUE PASAN POR MIRÓN E REMIRÓN
Un dós meus irmans, de paso pola anterga e evocadora cibdade episcopal de Tuy, entretúvose percorrendo detidamente a sua catedral, comenzada a facer ós principios dó século XII e termiñada nó 1232, que recorda lonxanas e cercás eirexias dó gótico normando. A solitaria e espaciada visita era ó fío dó mediodía e o absorto espectador non se percibía dó sacristán ou celareiro dó templo que o seguía a poucos pasos, desexioso de marcharse e sacudindo de maneira ostensible o nutrido chaveiro que levaba ná man. Cando ó fin meu irmán rematou o percorrido, ó despedirse alargou unhas monedas de propina ó vello celareiro que, sin agradecérsello gardóunas nó peto rosmando ó tempo entre dentes, pero audible: - ¡Xa ó pode levar todo ben mirado, xá! ..+..

DA ALDEA Fai unhos cantos anos, ainda vivo meu pai, atopábase él có meu irman maior nún día de feira pola bisbarra de Melide, detidos diante dún dós postos de venta, pretendendo mercar algo; pero releaba tanto, ó estilo dó país meu pai có seu acompañante, nunha broma qu´entreles era costume, reprendeulle:- Veña, meu pai, decídete xa... ¡Pareces dá aldea! E o dependente, volvendo polos foros dó paisanaxe, mirando con severidá a meu irmán, espetoulle moi serio:- ¡Oiga! ... Que aunque le sea de la aldea, le puede ser bueno, ¿sabe?

POR PERGUNTARNún dós, diríase que case perióricos desprazamentos á miña terra natía galega andaba eu recoñocendo unha ves máis o interior dá medieval eirexa de Vilar de Donas acarón dó Camiño de Santiago ná provincia de Lugo, contemprando ademirativo a sua planta de crus latina, cós tres ousos e fermosa portada, baldaquinño de pedra labrada, pinturas murales, sartegos varios de cabaleiros santiaguistas, etc. E, claro éstá, perguntando isto e aquélo, có tono de voce adecuado a unha ou duas paisanas, xa maiores que andaban por alí adecentando altares, limpando imáxenes e barrendo o historiado enlousado piso. E unha d´aquelas donas, quizais xa un tanto cansada ou aburrida dás miñas inquisitivas perguntas, ó responderme por último, acabou espetándome de maneira rotunda: - Elle de San Salvador...¡Pra có sepa pra outra ves! ..+..

¡BOA VIDA! Certa mañán atopábame eu có meu irmán maior, insinante profesio nal de Geografía e Historia él e entón entusiasta publicista eu e, naquel intre desligados ambos dó resto dá familia, mulleres e fillos, nó lugar coñecido como Ponte Campaña dá parroquia e aldea de Mato, Palas de Rey, Lugo, percorrendo, recoñecendo o terreo, buscando algún posible dato adicioal máis, toponímico, oral ou tradicioal có que reforzar algo millor un extenso traballo xornalista e revisteiro que eu estaba a perxeñar sober dá decisiva batalla do Porto de Bois por alí acontecida nás épocas medievales e que se publicaría logo nún dos números dó "Boletín Terra de Melide". Un home de mediana edade, vestido de pana, con boina rúcia e zocos enlamados, apoiado cás calosas mans no longo mango dunha sacha, contestou o millor que soupo ás nosas perguntas sober dá toponimia dó contorno. O curtido labrego, ó tempo que nos informaba como boamente sabía ó respeuto, examinaba con olleada crítica a aqueles pra él curiosos e parlanchís forasteiros, cincoentones e, ó que se vía de corpos rechonchos, de caras parecidas unha a outra, ambos los dous tocados con negra boina, vestidos con semellantes xerseis escuros de pescozo alto, pantalós arrugados e calzados con zapatos mocasín. E, indudablemente, sacou o home as suas propias conclusiós. Porque, o fín, sin podérese conter, mirando e remirando ós nosos roupaxes oscuros e ainda de reollo ás cámaras fotográficas e os seus estuches, prismáticos, coadernos de notas e algún mapa dá rexión mesturados no asento derradeiro dó coche e unha ves xa nós acomodados nél, meteu o brazo pola ventanilla dó lado dó conductor, palmeóume confianzudo nó lombo e excramou nun tono entre malicioso e ademirativo: - ¡Que boa vida levades os cregos, carallo! ..+..

O MILLOR PAÍS Estabamos a miña muller e eu pasando unhos días en Málaga, cun dós nosos fillos. Non era a primeira ves que visitaba eu esta fermosa cibidade andaluza e mediterránea, pero a verdade é que seguíame despistando bastante cando transitaba as suas avenidas, rúas e calexós, fora do seu "casco urbán histórico" mais coñecido por mín. Aquela mañán de finales de primaveira, ná que despois de haber transcurrido case todo o día anterior no medio de fortes chuvias, deixábase sentir o aire cálido, "terral" ou "terralillo" típico, procedente dás montañas dá serranía do poniente, acudira ás cercanías dás respeutivas estaciós de Autobuses e Ferrocarriles, a unha determinada axencia de viaxes ná demanda de informaciós pra poder efectuar algunha curta visita turística, tanto ó Peñón de Xibraltar como a Tánxer. E, convencido de que sabería como dirixirme o máis recto posible á céntrica Alameda donde debería de coller un dós autobuses urbans, metínme por unas ruas trasversaes, pero acabei percebíndome de que non atinaba a dar có popular paseo indicado; polo que, desorentado, atrevínme a perguntar como chegar hasta alí a un señor maior que, moi amablemente me indicou, un tanto solprendido que estabamos casi acarón, que seguise a direitura que levaba durante unhos pasos máis e, frente dós locales dunha emisora de radio que alí anunciabase, baixar unhs escalons a miña direita, cruzar ó calexón e así xa salía á dita Alameda; como efectivamente así foi instantes despois Pero, en denantes de reiniciar o meu camiño tan ben amostrado, aquel servicial ciudadán, vista a miña iñoranza dó nomenclator calexeiro malaguista, díxome, afirmando máis que perguntando:- Por su forma de hablar, me parece que usted es de mi tierra. E eu, sonrinte, advertindo que non tiña acento andalús, moi no papel de nativo de Galicia que són e o pregono, pregunteille a miña ves:- Y usted, ¿de donde es?- De Zaragoza.- respondeume Entonces, cargando o parlamento o máis posible e inda exaxerándolo un pouco có meu dexe característico dó galego coloquial de trasterrado de moitos anos, pra que se dera de conta, díxenlle:- ¡Pois éu sónlle dá terra millor dó mundo! E aquel bón señor rematou o episodio con aire de convencimento:- ¡Ustéd es de Portugal! ..+..

ASCULTACIÓN PRODIXOSA Aló po-los anos noventa do derradeiro século, estando de vacaciós ná aldea de Chaín, como queira que viñese sintindo unhas pequenas punzadas ou molestias abdominales viaxei a Coruña e pedín consulta nó hospital Juan Canalejo, atendéndome alí un xóven doutor que, moi serio e pouco falador ainda que, ó que observei bón profesional, indicoume que medio me desnuase, desabotonándome a camisa, descalzándome, baixándome os pantalós e me tumbase boca arriba na camilla que alí había, todo o que así fíxen. A outra indicación sua recollinme e suxeteime sober o peito os faldós dá dita camisa. E aquel médeco, con mans cálidas e firmes presionábame ora a un lado ora ó outro o ventre, encol dós intestinos e ó redor dó ombligo, deténdose sober algún punto definido dó fígado, bazo ou apéndice naquela mestura de presiós e masaxéo. O que a mín tíñame espectante. Nun intre dado pareceume có doutor presoaba con máis forza e insistenza nún punto determinado do meu abdomen, quizais sobre o dichoso apéndice e, de pronto, espetoume:- ¡Usted fuma moito! O meu sobresalto foi tremendo. Como quera que naquela época eu fumaba case dous paquetes de pitos ó día, o que sin decir eu nada ó respecto ó descubrira tan solo cas palpaciós aquel home, asustoume. E en tanto él continuaba co seu suave toqueteo de reconocemento dás miñas tripas eu empecei a imaxinarme que algo moi grave e gordo debía de ter nelas. ¡Quizais unha verdadeira pelota de un ou varios kilogramos de peso que se me había estado formando nós intestinos, nó esófago, nó estómago ou eu que sei e que se me acababa de detectar! Cá miña angustia crecente, en silencio rematou o doutor a suas expertas palpaciós; indicóume que me erguese dá camilla e me vestise e calzase. Anotou algo nunha ficha médeca que tiña diante de sí ná mesa ó tempo que me decía cás molestias que eu dixen sentir se me pasarían e que carecían de importancia pero, que, por si acaso tomase tres veces ó día unhos selos que me recetaba. Cando, despois de pagarlle xa me iba, atrevínme a preguntárlle con un fío de voz.- E o de fumar moito...¿Como,...como o adiviñou usté?...¿Que foi o que encontrou ná sua exploración, doutor? E aquel serio médeco, con unha medio sonrisa aclaróumo.-Váyase tranquilo, ó, que nada lle encontrei anormal. Supúxeno ó verlle as manchas de nicotina que tén nós dedos pulgar, índice e corazón, sober todo ós dá man coa que se suxetaba a camisa.
..+..

SABER BAIXARSE Denantes dá xubilación, traballando eu cós militares no mantenimento de aeronaves ná Base Aérea de Gando instalada ó este dá illa de Gran Canaria, como quera que o área ou superficie de ditas instalaciós íbase agrandando según as necesidades e nos desplazamentos necesarios de uns a outros angares, ó ser mais distantes entre sí supoñían unha apreciable pérdida de tempo nás horas laborales, habilitáronse alguns vehículos lixeiros pra quenes ná posesión de carnet de conducir estivésemos autorizados a usalos. Ó mismo tempo, o persoal có quixese podía dispoñer tamén de certo número de bicicletas; sober todo prós máis xóvenes, máis áxiles ou máis "deportistas". Eu, entón xa ben cumplido cincuentón e con bastantes kilos máis de peso no corpo cós deseados pra unha bóa salud, obtei non obstante por usar a bici sempre que me fora posible. Así pois, certo día, tendo que me desplazar a outras alexadas dependenzas collín un daqueles socorridos velocípedos, comprobei cá altura dó sillín e a distancia dós pedales era a adecuada á miña rechocha humanidade e ¡hala!, a pedalear ledo, añoirando anos xuveniles nós que a miña pericia e destreza cá bicicleta foran bastante aceptables. Pero, ¡ay!, houben de baixar dás nubes do recordo morriñoso pois, nunha dás moitas bifurcaciós dá pista ou estrada asfaltada que seguía, non vín ó automóvil de color café con leite que lentamente doblaba unha esquina e, antes de desaparecer dá miña vista foi a causa de que eu frenase o meu transporte de duas rodas con tal brusquedade que, inevitablemente dín có meu corpo ná terra, cá dichosa bicicleta entre as pernas, naturalmente. En tal crítica ocasión, máis que algunha dás así maltreitas partes blandas dó meu corpo, doeume o amor propio. E erguéndome como millor puiden, sacudíndome o polvo e a area, mirei en derredor meu pra saber si álguen había sido testigo dá torpe acción, d´aquela miña tonta caída. Pero como non percibira a nadie, arrimei a malhadada máquina a unha parede cá idea de recollela á volta e, renqueando un pouco, ainda delorido dó porrazo, seguín a pé hacia meu destino inmediato, decidido a non volver xamais a subirme nún d´aqueles trastos. E, realmente sentinme aliviado de que nadie me houbera visto en tan ridícula situación. Polo tanto, nó resto da xornada procurei olvidalo ingrato episodio. Pero, entre tanta xente militar e civil destinada en Gando non podíamos faltar un fato, unha boa representación de natives de Galicia que, renovándonos as veces por mor de destiños ou ascensos, formábamos polo xeral como unha pequena pero destacada colonia galega, "a masonería branca" nos dicían. E sucedeu que por aqueles tempos que estou aquí a recordar houbo ná Base Aérea un veterano oficial especialista, natural de Lalín, "¡con razón ou sin ela e o que me dé un pau doulle un peso!", como decía o home aquel tatexando, cás veces era un pouco tatexo. Pois xusto a mañán seguinte daquel meu bó talegazo cá bicicleta, meu paisano de Lalín, que era precisamente dono dún turismo de color de café con leite, cando estaba eu departindo cun grupo de compañeiros ná cantina, acercóuseme e có seu lixeiro e simpático tatexamento que, as veces pra noso regocixo exaxeraba como naquela ocasión, púxome unha mán no lombo e dixo, mirando ó tendido e con tono entre sentencioso e paternal, na nosa lingua materna:- ¡Óes, mey rei! Ca... ca... cando queiras de aprender a,... a baixarte dá... bici, ¡Chámame... a mín, ooou...ou a quen sepa!
..+..

¡USTÉ É SACERDOTE! Non é a primeira ves que a ún meu familiar, e non sei si pola sua presencia, vestiduras ou afabilidade natural do trato, ó confunden cún "padre cura", un crego, máis ben dós de antes. Moitas e saladísmas son as anécdotas que tanto a él como á sua direita familia hanlle sucedido ó respecto. Ténme contado alguna ves como, por exemplo, fay xa anos dá bondo, (¡éranlle outros tempos, politicamente falando!) nalgún pobo dá montaña galega donde estivera destinada por un tempo como mestra nacional a súa muller, él que exercía a sua profesión ná cibdade iba por alí solo de cando en cando e ocurriu có entrar en certa ocasión en determinada taberna dó lugar pra preguntar algo, advertíu como de repente calábanse as conversas entabladas entre os clientes que alí había; e tan solo, no intre que él estivo presente inquirindo o que precisaba se ouían apenas unhs apagados tonos de bisbiseos como susurros ou marmullos discretos. Ó salir non puido menos de advertir que subían moitos decibelios de novo as voces dás interrumpidas chalras. E exactamente ocurríu o mismo cando nos seguintes días en que polas horas dó serán, en tanto esperaba a sua muller entraba ná dichosa taberna que sería como o casino e local social dó pobiño. Hasta que, por fín alcanzou a comprender ó siificado daquélo ó ouir decir á muller que lle atendía detrás do manoseado mostrador: -¡Non ó é!... ¡Non ó é, que é o home dá mestra, que o conosco eu! Aqueles lugareños montañeses habíano tomado por un crego e, como debían de ser bastante mal falados no seu discurrir e discutir coloquial, por respeto á sua presencia e cargo, calábanse. Outra ves, o meu home entrou n´algunha dáquelas gratas librerías ciudadás de lance e preguntou por enésima ves e ocasión polo "El Padrenuestro de Fenelón", aquel dichoso libriño de lecturas dá primeira escola nosa nenés que infructuosamente a familia estivemos buscándolo anos e anos e que, por certo, foi meu irmán Alberto o que o fín dou conel. Pois ben, ó dependente que o atendeu, moi cumplido anque sin saber ben de que iba a cousa, díxolle que nón tiña aquel, pero sí outros libros que podían interesarlle. E, solícito e sorrinte levóuno a mostrarlle unhos vellos e monumentás misales de cubertas aforradas de pergamiño. O noso parente, rindo, rehusou nos dicindo ó tempo que, ¿que iba él a facer con aqueles enormes volúmenes?. E o dependente, entre deferente e reverenzal, extrañóuse:-¿E logo?... ¿O señor non lle é cura?. Tamén resultou chusco o feito aquel cando de madrugada, como solía facer, viaxaba en coche desde a aldea paterna hasta a cibdade, donde estaban a sua residenza, muller e fillos e o posto de traballo como profesor. No camiño detúvose nunha estación de servicio de combustible para repostar o vehículo. Como amostrase certa presa ou urxenza ó adevertir a parsimonia dó empleado que lle atendía, éste, o tempo que lle devolvía ó cambeo dó abonado, murmurou sonrrinte e zalameiro: - Ay, ¡O señor cura debe de ter hoxe a misa cedo! E ainda, aquela outra ocasión ná que, no tocante o seu peculiar físico, unha alumna sua de bachillerato, incorporada facía pouco tempo á sua aula, ó salir de clase comentoulle algo dó recen impartido e o recibir adecuada resposta, moi solícita e atenta quíxollo agradecer así:- ¡Muchísimas gracias, reverendo!- ¿Como que reverendo, jovencita? - houbo de dicir él.E a rapaza, enrubiándose toda, extrañouse:- Pero, luego,...¿No es usted cura? Pois o que me sucedeu a mín o outro día nás Palmas de Gran Canaria, o meu modo de velo igoala ou ainda supera a estos graciosos sucedidos, sindo distinta a causa có motivou. Baixaba eu pola rua de Domingo J. Navarro de cara á Maior de Triana donde en aqueles días e con motivo dá Festa do Libro había instaladas unhas casetas brancas nás que se amostraba o máis novedoso ou derradeiro de diversas ofertas editoriás. Camiñaba en solitario, un tanto distraído, cando, pouco mais ou menos a altura do edificio en que hasta fai pouco estiveron as oficinas dá Telefónica observei diante de mín a unha señora moi periposta, xa maior, cega ou cuase cega que tanteaba ó frente seu co recoñocible e imprescindible bastonciño branco. Como me pareceu que pretendía atravesala rua pra acceder a acera de enfrente, apresuréime a tomala con delicadeza dún brazo e ó tanto que oteei en rápida mirada si viña dá parte darriba algún vehículo por esta por demáis tranquila rua dunha sola dirección rodada. Na mentras dimos os correspondentes curtos pasos éla díxome que prefería camiñar por aquela outra acera que lle parecía máis segura ó estar flanqueada á sua esquerda polos coches aparcados ná zona azul. E eu recoñocinllo así Cando a boa señora se dispoñía a reanudar a marcha, titubeou un intre, volveuse de cara a mín có xesto un tanto ausente característico dós invidentes e, en lugar de darme ás gracias como supuxen que iba a facer, espetóume en moi feminea curiosidade, aseverando máis que interrogando e con un peculiar acento que captei de contado:- Usted es gallego, me parece. Yo le soy también.- Vaya. Pues me alegro, paisana. - non poiden menos de decirllo. E aquela boa paisana, có parecer quería de seguir a conversa, díxome de repente, continuando con fala castelán:- Usted es sacerdote, ¿no verdad?. ¡Vaya por Deus!... Caracho cá ceguiña.- ¡No, señora, no!. - houben de contestarlle sonrrindo. E ela, moi amable, recolleu velas:- Ay, perdone. - e xá en galego - Mó pareceu pola sua amabilidá, e polo seu lixeiro acento galego... Porque parecéuseme a sua vos á dó abade ou superior dós franciscanos de ahí, dá calle de Perdomo.- Señora,... Pra axudar ó próximo a cruza-la rua non creo que sea necesario precisamente ser crego e galego, digo eu. Galego si són, que ben se me nota, pero estóulle casado e teño dous fillos. E alexéime dalí rindo pra mín mesmo dá disculpable confusión daquela boa señora invidente, miña paisaniña.
..+..
¡SI ES DE MADRID! Fai xá moitos anos, tantos que debería de andar eu rondado ósvinte e pico, residindo xa por aquelas calendas ná entón recoleta localidá grancanaria de Telde, soía desplazarme polas tardes á cidade de Gran Canaria, ou por unhas clases de radiofonismo ás que asistía en días alternos ou, siascaso cando xa empezara a rondar á que hoxe e a miña muller e nai dos meus fillos. O caso era que, sí ainda fora cedo pra o ún ou pra o outro entretíame adentrándome ná fronda de entón dó Parque de San Telmo e camiñando pola veira que daba ó mar; tamén acodía ó outro cabo da cidade, ó cosmopolita Parque de Santa Catalina pra tomar un café ou un refresco sentado diante dalgún dós veladores dos bares alí abertos. Ou chegábame ó mismo Porto pra pasear polo Muelle Grande entre as tartanas, os automóviles, os numarosos postos de venta ambulante colocados a carón dós trasatlánticos que xa iban aportando o incipente turismo extranxeiro e donde me entretiña e distraía ó ver ós inxeniosos e activos cambulloneiros que traxinaban intercambiando artigos e toda clase de moeda cós pasaxeiros, turistas e tripulaciós. E ós rechamantes vendedores que se esmeraban en vender mercancías formadas por productos dás illas e artigos dó máis variopinto, chamativo e exótico que un se poidese imaxinar. E alí, tamén a nós os paseantes e mirós nos tomaban ás veces como potenciás clientes pra as suas tansaciós. Nún daqueles distendidos paseos, en certa ocasión acercóuseme un individuo dún moreno cetrino, como axitanado pero que, indudabelemente era un bón mozo de raixame illea e que o notar a miña aparente curosidade pola mercancía que amostraba nunha especie de taboeiro con rodas, como queira que entón non habia cercán outro posible cliente empezou a ofertarme bonecas e bonecos vestidos de típicos, cadros de marinas feitas con cortiza, reloxios e outros productos polo estilo. E eu, por facer algo, fixen como que me interesaba por unha relucente navalla dás de "moitouso" que me foi pregoada de contado.- Navaja chachi, pura de acero, very güey... Eu cenaba cá cachola, decindo que ná quería, entre dentes, adivertido. E, como unha gracia pensei alí en facerme pasar por turista extranxeiro, polo que acabéi por decirlle un rotundo ¡"nao", "non"!. Tomándome o mozo, máis que coma galego quizais por portuxés ou brasileiro, inda insistíu nó chalaneo:- Boa navalla... ¡Apruébela vostede, siñore!...- ¡Non, non! - tan solo larpexaba eu. E o illeo insistía, porque á venta dó día hasta entón fora case nula.- Pero, moito bunita la navalla, la cheira...¡Presiosísima, se lo digo eu! Xa un pouco canso de tanta insistenza termiñei por dicirlle en ton buscado chulesco:- ¡Que te digo que no quiero la navaja, tío! E o bo dó hombre aquel, solprendido, non tivo mais remedio que deixarme marchar sin haber feito a venta, en tanto que mirando de reollo a outro compañeiro de cambalache que se acercaba, decía con acento de ademirazón e a un tempo como decepcionado.- ¡Anda!... ¡Pero si es de Madrí!.
..+..

INTELECTUALIDADE Meu irmán xémeo ténme contado que, debido a sua profesión de axente comercial, como veterán viaxante de comercio houbo de percorrer durante anos e anos, non solo Galicia senón tamén a maioría dó resto dó territorio peninsular ibérico. E polo tanto, debido a elo houbo de ser natural usuario dós coartos de baño nos locales públicos, establecimentos comerciás, etc., nós que, como él ben decía e sin querer discernir si por incultura ou discutible xenialidade, o inxenio, a musa, a "chispa" dó noso pobo español e galego quedaba reflexado nós innúmeros e inmundos letreiros escritos por mán anónima con finezas, sarcasmos, inxúrias, brutalidades, obscenidades e groserías de moi groso calibre. De todo o cal, él cando se lle ocurría e sempre que lle fose posible transcribíaos confeccioando ó paso dós anos unha extensa antoloxía daquelas sentencias, refráns e decires, moitas veces ixeniosos anque escatolóxicos e indecentes a máis non poder e outras como mostra de elucubraciós mentales poéticas. Cando se trataba deste tema en informás conversaciós o meu xémeo non tardaba en mencioar cun dós ditos letreiros daqueles que máis gracia lle fixera fora xa fai anos o topado nalgunha dás paredes duns coartos de baño ná Plaza dó Mercado de Melide. Alí, entre moitos toscos e obscenos dibuxos a tinta, a lápis ou con rotulador e chocarreiras frases dó mais variado dó xénero, desenrolada ná parte mais alta, escrita cunha pulcra caligrafía, descollaba a sesuda sentenza: "La poca cultura de los pueblos se demuestra, más que nada, en los muchos escritos groseros de las paredes". E debaixo seu, cunhas letras infames, de trazos grosos e desigoales que ben denunciaban como casi analfabeto ó seu asimesmo anónimo autor, a lapidaria frase: "¡Inteletual dó carallo!"
..+..

¡O "NENO"! Estábamos a miña muller e mais eu en Grecia, no transcurso dunhas curtas pero intensas e ben aprobeitadas vacaciós que por fin poidemos disfrutar, salvando dunha ou otra forma os varios inconvenientes que hasta entronces se opuxeran a elo. Habíamos chegado a Atenas nunha calurosa xornada de vran o día anterior. E procurando cinguirnos o máis posible ás consabidas ofertas de excursiós opcionás cá axencia contratadora nos propuxo, despois da inicial "visita a la ciudad" ná que poidemos ademirar entre outors puntos o Estadio panaténeo e os exteiriores do que fora palacio real agora custodiado por unhos soldados uniformados á anterga usanza, a Academia e a Biblioteca Nacional, as ruinas dó Arco de Adriano, Templo dó deus Zeus, Teatro de Dionisio, Odeán de Herodes Ático, etc, coa culminazón dún amplio percorrido polo Museo Nacional de Arqueoloxía e a sin par Acrópolis nó Partenón, sabendo que nos agardaban unhas pretas xornadas en visita ó Oráculo e Templo de Apolo nás faldas sacras dó Monte Parnaso, xira completa despois de cruzar o golfo de Lepanto pola arcaica península dó Peloponeso, Olimpia, Trípoli, Micenas, Nauplia e Corinto incluidos e logo ainda un curto pero intenso cruceiro polo Mar Egeo con arribadas a Efesos, Casa dá Vírxen María e Kusadasi en Turquía e visitas ás illas de Rodas, Creta e o Minotauro, Mikonos e Santorini, etc., decidimos asistir tamén a unha típica "noche griega" en Kasapi, rexión afamada polos seus viñedos nás aforas de Atenas. A guía que nos tocou naquela ocasión, mira por donde, resultou que era española, ¡e galega, dá Coruña, con ascendenza familiar por Rendal, Boimorto ou Corredoiras, parecéume entenderlle! Pois bén, aquela ciceirone ou guía paisana, no traecto e ó tempo que como é norma nestos casos íbanos co seu ben entonado e cantarín acento dá terra meiga ilustrando un tanto dás costumbres griegas e ainda dó seu folclore, que parecía coñocer moi profesionalmente, fíxonos un especial incapé en que atendéramos a uns nenos có chegar ó noso inmediato e circunstancial destiño íbanos agasallar co´ algún licor típico dó país; pois polo visto, as propinas que nós lles déramos servirían pra continuar fomentando, mantendo vivas as costumes griegas de cara ó turismo que tantiño agradecían alí, como eran as de agasallar dalgunha maneira a todo canto lles visitaba. Despois de percorrer unhos bós vintecinco kilómetros, primeiro por ruas e avenidas logo pola autopista e ó fin por unha estrada local, acabándolo facendo por unha estreeita pista terrea entre fincas agrícolas chegamos a unha casa de campo ó estilo dó país, en cuios xardís ofrecéusenos copiosa cea regada abondo con viños blancos e tintos, o tempo que poidemos ademirar un amplio repertorio de danzas folclóricas griegas, coa oportunidá de participar nelas, cousa que moita xente xoven dó grupo de turistas fixo, ainda que nón nos, os menos mozos. Por certo que foi Margarida, a milla muller a que nun determinado intre comentou a media vos cún daqueles músicos que tañía un instrumento de corda típico dó país, con xeito pero cara moi tristeira, era tal cal o noso popular reporteiro deportivo José María García, o que ouido por algunhas parexas españolas xóvenes e bulidoras que nos acompañaban ná longa mesa asumírono; e os aplausos e bravos ó "Butanito" foron estruendosos no transcurso daquela cena-espectáculo. Pois ben; cando foi que entrábamos ná finca restaurante e despois de negarnos de forma amable alguns que outros matrimonios maiores a facernos fotos ó carón dunha grosa, rubicunda e sonrinte campesina e un xigantesco mozo, ataviados ambolos dous cós traxes típicos, deixamos unhos billetes de dracmas ná bandexa que se nos pasaba, como se nos había pedido. Logo, eu, intrigado fixen un aparte coa miña paisana cascarilleira, guía que en todo momento nos acompañaba e atendía o millor que podía, e pregunteille que donde estaban os nenos, o neno que nos dixera. E ela, sonrinte, aclaróume:- ¿O neno?... O neno elle este mozo que se chama Dimitrius Stractus ou algo así e é o que dirixe a todo o grupo folclórico que esta noite actúa pra vostedes. E chamou ó interfeuto aquel pra mó presentar. E o "neno" que estaba sentado nún como rústico tallo alí cerca, sonrinte e deferente erxéuse,...¡Foise erxendo o condanado!. Porque, o xuro, o neno aquel medía mais de dous metros de altor, tiña brazos e pernas como grosas polas de albre, vestía o típico traxe griego, có seu roxo fés e pendurante bolra, camisa branca e chaleque azul oscuro ribeteado de roxo profusamente bordados, faldetín tamén branco como almidoado, con "pantys" ou medias brancas e calzaba esos curiosos zapatos roxos con meirante pom-pom ná punta, que serían, digo eu, ó menos dá talla cincuenta.
..+..

¡JÚRGUELE EN LA CRUSETA! O que vou a referir ocurreume fai xa bastantes anos. ¡Ou!, como que inda estaba en servicio o vello aeródromo dos Estancos, entre as localidás maxoreras de Tetir e Puerto de Cabras ou Portocabras que tal era entón o topónimo dó que hoxe é Puerto del Rosario, capital adeministrativa dá illa de Fuerteventura, nás Canarias. Eu houben de desplazarme o dito campo de aviación que, á verdá, entón apenas si rexistraba movimento aéreo comercial; e fou elo por mor de asuntos laborales propios da miña profesión e destino ná Aviación. E unha vez resolto o tema que alí me levou tiven que permanecer ná illa varios días antes de poder emprender o regreso ás Palmas de Gran Canaria. O que me veu moi ben pra, con todo o tempo libre, facérlle de novo visita a un José Luis, mozo natural dó concello de Santiso e que alí facía a mili nó entón; ruar algo pola vila aquela que soportaba un ambiente moi pacato, aburrido e pueblerino, adicarme a percorrer e recoñocer algunhas outras zonas dá illa. E unha dás que mais me chamaba a curiosidade era á lexana península de Xandía, a dás confusas noticias ou leendas sobre submnarinos alemans de cando o dá Segunda Guerra mundial; dós misterios dás plaias de Barlovento e sober todo dá dó Cofete cá solitaria e intrigante Casa de Winter e a solprendente pista de aterrizaxe pra aviós xunto ó faro de Punta Xandía e que tan ben se apreciaba dende ó aire, como puden comprobar ó viaxar no avión militar que asta alí me levara. E acaso ainda máis motivada a miña curiosida de pola lectura mais o menos recente dunha novela titulada "Cerco de Arena", "El cerco amarillo" ou algo semellante cuia interesante trama desenrolábase precisamente no pequerrecho pobo mariñeiro de Morro Xable; e todo en dirección ó sur, máis aló dá mítica "Pared" que según ás lendas dós primitivos "majos" separara os dous reinos insuares de Maxorata e Jandía. Partín pois nunha daquelas placenteiras e aburridas tardes pra a localidadade de Gran Taraxal nún destartalado e vello autobús ou coche de línea que moito se me pareceu ós dá miña nenez ná terra galega e que, curiosamente, nún pais solitario como aquel, iba repleto de pasaxeiros, polo xeral personas maiores, elas vestidas de negro dós pes á cachola e eles, fornidos homes dó campo ou recios mariñeiros, cá colilla dún pito apagado ná comisura dos beizos e cubertos ou con rucia e mugrenta boina ou descolorido sombreiro, "cachorro" como alí se lle decía. Si non fora por unha parexa de xente moza e un neno bastante argalleiro, diríase que aquela troupa iba ou viña dún enterro ou dún funeral. Ná baca dó vehículo pintado e repintado e recuberto de polvo tamén iban alguns pasaxeiros máis que tiñan que compartir espacio cunhas galiñas e galos, duas cabuxas e un porqiño gruñón e amenazador. A mín habíaseme dito que xa por enton habería en marcha un plan de carreteras pra illa; e ainda tiña ouído falar en vos baixa e contida, de ton confidencial acerca de certos reclutamentos forzosos de persoal determiñado pra traballar nelas, pero, a verdá era que á que iba desde Portocabras a Gran Taraxal, dende logo que ainda nón houbera recibido mostras dá dita execución e os baches eran constantes e o polvo espeso e seguido, cousas que parecían tolerar con resiñación cristiana os ocupantes dá vella guagua, como alí se lle decía. E eu conéles, que remedio. O ditoso viaxe de varias horas de duración foi todo unha peripecia e nó seu transcurso máis dunha ves creín que íbamonos quedar tirados o caron dá estrada, cando non completamente accidentados debido ós frenazos bruscos, ás arrancadas estrepitosas eses e bamboleos case de banda a banda dó camiño, motivados todos sin dúbeda dás duras e vencidas ballestas, dó volante demasiado xiratorio e dó mesmo conductor, un campesín apenas trastocado en mecánico ó que parecía e que apenas fixo algunha parada ná routa, có cargamento completo como xa iba. En Gran Taraxal, entón pequeno caserío a mitá agrícola e a mitá mariñeiro, aloxéime nunha especie de fonda que debía de ser a única dó pobo e formaba parte dunha cantina ou timbeque donde ó parecer atendíase ós escasos clientes hasta ben entrada a noite, os que coas suas veces, gritos, toses e palabrotas sin conto non me deixaron pegar ollo, polo que houben de adicarme nó entretanto a pasear pola veciña e solitaria praia de finas areas rubias, nún cabo dá cal un tosco malecón improvisado con meirande amontonamento de pedras facía as veces de muelle de carga ou descarga pra o único vapor correiño que de forma bastante períodica pero non con moita asiduidá por alí recalaba, e tamén facilitaba o atraque dós veleiros que levaban o cal pra construcción a outras illas dó archipiélago. Ó día seguinte, de mañá cedo púxeme no camiño dás longas praias dó sur dá illa, despois de que se me informase que non habería ningún medio regular de transporte por aquela estrada terrea que levaba ás Praias de Sotavento, a Morro Xable e a Punta Xandía. Si se me dixo asimesmo, cá única posibilidá de chegar aló sin ter que botarme ás costas unha longa e agotadora camiñata era a de que me atoupase con algún dós gardas xurados ou algo parecido que facían caseque diario percorrido dá ruta nunha especie de auto todoterreo; e que accedesen a levarme, claro está. Pois, pese a todolos inconvenientes púxenme ó camiño animoso, pensando que, boeno, si o vía todo negro, con volverme polo mismo camiño estaba o tema resolto. Cubríame a cachola unha vella boina toda descolorida que se me facilitara e ná mau levaba tan soio un cartucho de papel destraza con unhos bocadillos de pan de matalahuga e sabroso queixo dó país con unha botella dauga. Cando xa habería camiñado un bó anaco, cerca d´unha hora, sin presa pero sin pausa e axudado d´algunha maneira dún tosco caiado que axiña improvisei cá pola medio seca dún arbusto, como de cando en cando volvíame inquisitivo por si vise acercarse ó dichosoa land-rover ou a calquer outro vehículo de catro rodas ó que facer stop, atinei a divisar ún regular rebaño de cabras e cabuxos coidado por unhos cás e seguido de tres ou catro burros dós típicos dó país, de pequena alzada, todos eles guiados dó pastor, que salían dunha barranqueira dó pedregoso terreo e incorporábanse á polvorenta estrada. Cando aquel pastor illeno de pel atezada se puxo a miña altura eu saludéino e, de contado preguntéille acerca do posible tránsito rodado e, desde logo, dos gardas xurados, por si houbese visto algún deles aquela mañán. Aquel bon home, dunha edade indefinida, de rasgos toscos que mesmamente parecían habérselle sido forxados a puñadas, de pouco e crespo cabelo que non gardaba o mugrento sombreiro sober dél, de pescozo groso, ombreiros fortes, torada amplia e membros máis ben curtos, en poucas verbas case que me convenceu dó traballoso por non decir imposible de que eu poidese levar a bon fin a proietada expedición aquela de carácter exploratorio ou de recoñocimento. Non obstante, ó darse de conta dá miña teima, acabou por recoñocer que "Juanito el guarda", poidera que pasase por alí, pero bastante máis tarde, polo que me suxiriu có seguise a él xa que iba ná mesma dirección. E entón foi cando, nún xesto de boa voluntade, anque daba a impresión de que mestaba tomando por un tonto "pinsular", ofrecéuse aquel pastor maxoreiro pra que, si quería e xa que iba a facer un anaco dó camiño ná sua compaña, o fixese montado a cabalo dún dós pollinos, desiñándome o máis acarón de mín; ó que sin meirandes dificultades me subín pois e ben sabido dó cativos, dó pequerrechos de corpo que son os orixinarios de Fuerteventura.
Montéime a pelo, si, e ainda percurei adoutar a millor airosa figura de avezado xinete, queixo alzado ó frente, corpo erguido, nunha man a bolsa contendo o modesto "picnic" e ná outra a corda de empleita ou esparto que facía de renda ou ramal e as pernas colgando a ambolos dous lados dó peludo ventre dó animal, case arrastrando ós pés, pois, anque pola miña parte endexamais fun considerado como un zanquilargo senón todo o contrario, como xa dixen, aquela miña improvisada montura era de moi curta alzada. Cós talós dos zapatos empecei a lle dar lixeiros toqueciños ó burro aquel; paleáballe o pescozo e as direitas orellas e ainda lle facía o millor que sabía o consabido chasquido cá lingua pegada ó paladar, rematando por lle decir con vos sorda e contida: "¡Arre, arre!" ... "¡Arre borriquiño, arre!", pero, coma si ren. O xumento dás narices permanecía como cravado nó chan, nin se inmutaba nin se movía, por máis cós seus outros conxéneres, as cabras e cabuxos, os cás e o pastor que reemprenderan a camiñata xa iban un tanto adiante. Impacientéime, apeéime sin dificultá e tratei, primeiro de empuxalo por un costado e non por detrás, non fose a suceder que me soltase un couce e me desgraciase do todo. Nada. Logo, poñéndome diante, murmurando xa algunha maldició entre dentes, tratei de tirar dél por medio dá corda que facía de bocado e renda. O testarudo xumento creo eu que nin parpadeaba, nin se movía e solo respiraba pausada e rítmicamente e, eso sí, columpiaba como si tal cousa o rabo de longas crins pra espantar a algunhas dás moscas que ó atosigaban nás enxutas ancas. O pastor maxoreiro, quizais impacente, ó fin reviróuse ná sua montura e ó ver o cadro có borrico e eu facíamos votóume un estentóreo "¡Pero, ande, cristiano!", ó que tamen a voces respondinlle có burro aquél parecía non querer camiñar conmigo."¡Júrguele en la cruseta, consio!", volvéu a berrar él. "¿El qué?", foi a miña resposta. E él, ¡"Que le jurgue, ya verá como vá!". Aquelo mais parecía un diálogo de pailás ou parvos, pois eu non entendía o que quería decirme, o que me berraba aquel bon home que, o fín e ó cabo, quizás comprendendo a miña iñoranza fixo recuar á sua cabalgadura e, sin apearse dela, púxose a carón meu mirándome como de lástima e remeneando a cachola cún sospiro de resiñación nós seus beizos "¿Usté no sabe jurgar al burro?", preguntóume. "Pois, non", houben de recoñocer con humildá, sentíndome un tanto abichornado. O home, có ceño engurrado indicóume que me subise de novo ó lustroso lombo dó burro e que suxetase ben a renda; o que fixen moi obedente. Logo, él alargou a callosa mán, trincóu ben trincado un puñado dá crín dó animal e dóulle un bon estarricón ó tempo que lle retorcía o apresado. ¡Santo Remedio! ... O testán borricán arrancou de súpeto cún trotiño bastante airoso, deixándose guiar sin máis impedimentos por mín, que ademirado e ruboroso ante a media sorrisa socarrona dó illeo cara ó iñorante "pinsular", comprendín por fin o que siñificaba a frase maxoreira de "jurgar en la cruseta" dún xumento. Pra terminar có conto, efectivamente, ó cabo d´algún rato pasou o deseiado garda xurado e paréceme que tamén lagoeiro, nún polvorento land-rover ou similar, accedendo amable a levarme ata o remoto pobiño pesquero de Morro Xable. E ainda, dous días despois me habería de devolver a Gran Taraxal. En canto ó resto dá proetada excursión de recoñecemento, puden chegarme ó mismo faro marítimo de Punta Xandía de cara ó lugar axeito prá pesca chamado "o Banquete" ou "o Guinchete" que se dí que é o cráter dún pequeno volcán submariño, inactivo claro está. E percorrín libremente parte dá abandoada pero entodavía útil pista de aterrizaxe estatéxicamente situada próxima ás abruptas ladeiras escarpadas e acantilados dó Cofete, dás praias de Barlovento e non moi lonxe dá solitaria vivenda residencial dá familia Winter, que no seu estilo colonial destacábase ná ladeira dunha montaña. Pasadolos anos, coa illa de Fuerteventura incorporada xa de cheo á civilización, ben coñocida por certo por os moitos galegos que a éla han acodido a traballar nestos últimos anos, a bisbarra eminentemente turística de Xandía completamente urbanizá, có moderno muelle de atraque pra os "ferrys" que diariamente alí recalan, habendo estado noutras ocasiós, nunca podrei esquecer aquela miña simpática vivenza aventureira ocurrida alá polos derradeiros anos dá década dós cincuenta dó siglo XX. ..+..